Verduurzamen zónder het eigen karakter te verliezen

Ruimte om stil te staan

Drie jaar geleden kreeg VIPvoorElkaar de nationale vrijwilligersprijs van NOV uitgereikt. Een mooie opsteker voor de Brabantse organisatie die geroemd werd om de persoonlijke begeleiding van de vele vrijwilligers in de gemeente Gilze en Rijen. De vrijwilligerscentrale knoopt vraag en aanbod aan elkaar en organiseert daarnaast tal van andere projecten. Altijd gericht op mensen met elkaar in verbinding te brengen.

VIPvoorelkaar is inmiddels ook in andere gemeenten in de regio actief. ‘In de wens om de komende jaren steviger te staan, laten we ook andere gemeenten kennis maken met onze werkwijze,’ zegt Maud Bakx, al tien jaar werkzaam bij VIP en nog nieuw in haar rol als manager. Deze zomer nam ze het stokje van voorganger Danielle Ternatus over.

Kracht

Het programma Klaar voor de Toekomst kwam op het goede moment, zegt ze. ‘We leven hier heel erg in het nu. Ik denk dat veel sociale organisaties dat herkennen. Mensen vragen van alles, er popt van alles op en we regelen en doen heel veel. We zijn pragmatisch en daar zit ook onze kracht. Maar op een bepaald moment moet je pas op de plaats maken om volgende stap te kunnen zetten als organisatie. Die rust om even uit te zoomen, is heel belangrijk. Niet alleen maar doorrennen.’

Meer focus

De wens en noodzaak om te bestendigen en te verduurzamen, maakte dat VIPvoorElkaar wilde deelnemen aan het programma van het Oranje Fonds. Het programma hielp om al die vragen en gedachten die er leefden bij de organisatie te ordenen. ‘We realiseerden ons al snel dat we veel meer moeten focussen. Waar zijn we van en waar niet? We zien net als veel andere initiatieven dat er steeds meer gevraagd wordt van onze vrijwilligers. We krijgen met steeds complexere problematiek te maken. Maar onze vrijwilligers zijn geen maatschappelijk werkers. We moeten ze soms tegen zichzelf in bescherming nemen. En daarmee onze organisatie ook.’  

Tijdens het tweejarige programma van het Oranje Fonds ontstonden allerlei inzichten, blikt ze terug. ‘Willen we klaar zijn voor de toekomst dan vraagt dat om een duidelijke visie en verhaal. Dat is ook de wens van onze directeur-bestuurder Ingrid Langen-de Kanter. Verduurzaming gaat natuurlijk ook over financiering. Ook de gemeenten en fondsen stellen eisen en hebben wensen. Onze werkwijze die inmiddels ook andere gemeenten heeft bereikt, maakt dat wij als organisatie stevig staan.’

Autonomie & flexibiliteit

Hoe belangrijk dat is, heeft de organisatie de afgelopen jaren gemerkt. De vrijwilligerscentrale werd in 2023 deel van een samenwerkingsverband, dat verantwoordelijk is voor de complete basisondersteuning in Gilze en Rijen. ‘Dat zorgde voor onrust. Maar we zijn gelukkig een op zichzelf staande stichting gebleven en we hebben onze eigen autonomie behouden. Daar hebben we echt voor gestreden. Mijn voorganger heeft een mooi betoog gehouden voor de gemeenteraad. VIP is een begrip in de gemeenschap hier. Een vrijwilligersorganisatie is toch heel wat anders dan een team met professionals.’

Dat vindt ze misschien nog wel de grootste uitdaging. Verduurzamen en professionaliseren zónder het eigen karakter te verliezen. ‘De samenwerking met onze zusterstichtingen bijvoorbeeld maakt dat we breed en regionaal inzetbaar zijn. We willen heel graag met iedereen samenwerken. We hebben elkaar hard nodig, maar altijd wél met behoud van onze zelfstandigheid, van onze eigen organisatiecultuur. Autonomie en flexibiliteit zijn duidelijke waarden van ons. Dat is me tijdens het programma steeds duidelijker geworden. Dat hebben we echt uitgesproken.’
Met een glimlach: ‘Als wij iets willen ontwikkelen dan hoeven daar niet twaalf mensen over na te denken, dan doen we dat graag en met hulp van ons enorme netwerk. Professionalisering betekent niet dat we ineens allerlei bureaucratische processen gaan inrichten.’

Zichtbare impact

Een ander belangrijk thema dat in het programma uitgebreid aan de orde kwam, ging over impact maken. ‘We willen veel beter aan stakeholders laten zien wat we doen en wat we voor mensen betekenen. Dat betekent dat we meer verhalen moeten delen, en onszelf vaker meetbare doelen moeten stellen. In dat proces zitten we nu. Dat is niet eenvoudig. Bij de inzet van een taalmaatje kun je zeggen: iemand wil niveau B1 halen. Maar bij veel van de andere projecten is die opbrengst minder concreet.’

Ze geeft een mooi voorbeeld. ‘We kregen pas een brief van de dochter van een deelnemer. Onze Boodschappenbus haalde haar elke vrijdag op en ze wilde delen wat die middag voor haar moeder betekende. Dat contact, dat uitje. Dat ze weer iets zelf kon. Dit laat zien hoe iets kleins eigenlijk heel groot is. Dat is wat wij doen en dat laat zich soms niet goed vertalen naar meetbare doelen. Maar we moeten leren om deze verhalen wel te delen.’

Herkenning

De uitwisseling met de andere deelnemers van het Oranje Fonds-programma bracht ook veel herkenning: ‘We lopen toch allemaal tegen vergelijkbare zaken aan, we maken ons zorgen over de vergrijzing van het vrijwilligersbestand, over onzekere financiën. Ik merk dat veel initiatieven het gevoel hebben dat ze zich voortdurend moeten bewijzen. Richting gemeente, richting fondsen. Dat geldt voor ons ook. We moeten vaak zoveel informatie, begrotingen, vragenlijsten aanleveren.’

Een belangrijke opbrengst van het programma is volgens Maud dat zij en VIPvoorElkaar nog meer vertrouwen in de eigen missie heeft gekregen. ‘We weten waar we voor staan. We doen ertoe. Dat zag ik ook bij de andere deelnemers gebeuren. Sociale organisaties worden niet voor niets steeds belangrijker. Overheid en fondsen mogen ons daarom wel meer rust en vertrouwen geven. 

Opgeslokt

De kunst is nu om niet weer opgeslokt te worden door de waan van de dag, zegt Maud. ‘Dat gevaar ligt altijd op de loer, maar ik wil echt tijd en rust nemen om de inzichten uit het programma op papier te zetten en uit te dragen. Dat is in mijn ogen een toekomstbestendige organisatie: dat je weet waartoe je op aarde bent, dat de financiën goed op orde zijn en dat je niet te druk bent met allerlei randvoorwaarden.’ 

Over VipvoorElkaar

VIPvoorElkaar is de schakel tussen vraag en aanbod, wij verbinden mensen met elkaar. Wij stimuleren mensen om vrijwilligerswerk te doen en om te kijken naar elkaar. Wij ondersteunen verenigingen, buurtinitiatieven en hulpvragers. VIP heeft op alle levensgebieden maatjes en activiteiten die georganiseerd worden door vrijwilligers, met op de achtergrond ondersteuning van betaalde coördinatoren. Van taal- en voorleeshulp en repaircafés tot een klussendienst. Daarnaast organiseren wij vele activiteiten.