Samen een gemeenschap zijn is altijd ploeteren

Eigen netwerk

Zeven jaar werkte Veerle Rooze bij een inloophuis in Lelystad. Zij verbaast zich al langer hoe zij daar zelf soms het wiel opnieuw aan het uitvinden was. Dat was voor veel van de ruim 150 inloophuizen en straatpastoraten, aangesloten bij Netwerk DAK, niet anders.   

De plekken ‘die vangnet zijn onder het vangnet’ maakten maar weinig gebruik van het eigen netwerk. Reden voor Veerle - theoloog én bedrijfskundige - om zelf in 2022 de stap te maken naar de koepelorganisatie.  ‘We waren allemaal op eigen houtje aan het innoveren.’ 

Andere verhoudingen 

‘Toen ik de overstap maakte naar Netwerk DAK, was er net een nieuwe fase aangebroken: er waren geen medewerkers meer, het bestuur zocht een nieuwe koers; dé tijd voor andere verhoudingen onderling, voor het zoeken naar andere relaties met fondsen. We zijn heel snel een beleidsplan voor de komende drie jaar gaan schrijven en hebben fondsen benaderd: ‘We zoeken exploitatiefinanciering, geen projecten meer, want daar zijn we kapot aan gegaan.’ Wanneer je het werk dat wij doen in een project probeert te vatten, dan raak je heel veel kwijt, ook de ruimte om te leren en nieuwe wegen te zoeken.’ 

Die aanpak werkte. Netwerk DAK heeft géén projectfinanciering meer. ‘We hebben toen de omslag weten te maken maar het blijft spannend of we dat volhouden.’   

Uitstroom 

In haar eerste maanden sprak ze veel coördinatoren, straatpastores en bestuurders. ‘De verhalen die ik uit Lelystad kende, hoorde ik overal terug. We hadden bij straatpastoraten toen te maken met een uitvalpercentage van 40 procent.’ Veerle ziet het vaker bij maatschappelijke organisaties. Betrokken mensen die over hun eigen grenzen gaan, die stilzwijgend uitstromen. ‘We werken met mensen in grote kwetsbaarheid, die vaak buiten de hulpverlening vallen. Je staat soms heel dichtbij de pijn van mensen, en bij de pijn in hun leven. Dat is heel uitputtend.’ 

Gemeenschap 

Het zijn niet alleen de structurele tekorten in financiering of personele druk die de organisaties raken. De samenleving schuurt harder dan voorheen. De veiligheid in de huiskamers en inloophuizen staat onder druk. Er werden drie onderzoeken gestart, mensen van de aangesloten organisaties deden samen in leergemeenschappen onderzoek naar en in het werk. ‘Dat gebeurde rondom de thema’s veiligheid, zelfzorg, positioneren én besturen. Dat was meer dan alleen verhalen uitwisselen, het ging verder dan dat. Het ging over de vraag; hoe kunnen we zelf ook een gemeenschap zijn?’

Bestuurscultuur 

Het werden open en ontroerende gesprekken. De werkgroep ‘besturen’ was ook belangrijk, vertelt ze. ‘Besturen kunnen een cultuur maken of breken. Zij kunnen ruimte geven door naar alle stemmen te luisteren. Ik vond het zelf heel bijzonder dat mensen tijdens de leergemeenschappen veel bewuster werden over wat de eigen rol kan zijn in een gemeenschap. Samen een gemeenschap zijn is toch altijd ploeteren. De kunst van het doormodderen.’  

Doorontwikkeling

Gelijktijdig liep het programma van het Oranje Fonds. ‘Dat ging juist over de doorontwikkeling van de eigen organisatie. We zijn allemaal zo druk met dagelijkse vragen dat onze eigen organisatie wordt verwaarloosd. Het was eigenlijk het huishouden op orde brengen en structuur aanbrengen. Dat gaf rust.’  

Netwerk DAK  heeft veel stappen gezet. Een nieuw financieel administratiesysteem, een nieuwe ledenadministratie met bijbehorende software. Ze merkte dat Netwerk DAK de neiging heeft om in de eigen bubbel te verdwijnen.

Urgentie om op te staan 

Ze zag ook hoeveel kennis er bij al de deelnemers zit. ‘De coach vanuit het programma Klaar voor de Toekomst daagde me ook uit om meer te gaan staan. Waarom toon je jezelf niet meer? De maatschappelijke problemen van dit moment, denk aan de dreigende strafbaarstelling van illegaal verblijf in Nederland, vragen dat ook van initiatieven zoals wij. De urgentie om op te staan is groot. Ons werk wordt vanzelf politiek. Je ziet langzamerhand steeds meer de medemenselijkheid onder druk komen te staan. Dat vraagt wat van ons hele netwerk. Het gaat over verduurzamen, elkaar versterken, over continuïteit. Dat betekent dat we hier een veilige ruimte hebben om even goed te kijken naar wat we aan het doen zijn. Dat we soms even stoppen met rennen'.

Fondsen 

Ze zag dat binnen het programma de fondsen met elkaar in gesprek gingen over het systeem. ‘Ze waren samen ook op zoek. Dat is spannend. Maar ook voor ons: ‘Wij zelf als initiatieven schieten soms ook in een kramp zodra er een fonds binnenkomt. Het eigen individuele organisatiebelang speelt ook altijd mee. Dat hindert om over ons eigen geploeter te vertellen, over die weerbarstige realiteit.  Ik zou zeggen: geef ons de ruimte. Ik zie regelmatig dat organisaties die heel mooie dingen doen, die de taal van de leefwereld spreken, meer moeite hebben om geld te krijgen. Organisaties die hun weg in die systeemwereld hebben gevonden, die krijgen dat wel makkelijker voor elkaar. Ik vind daar onrecht in zitten.’  

Gelijkwaardigheid 

Ze hoopt op een nieuwe samenwerking met de fondsen, waarbij er oog is voor deze verschillen. ‘Een systeem waar mensen zich niet meer moeten aanpassen en de codes van die wereld moeten leren kennen. Dat die uitsluitende werking eruit gaat. Mijn droom is dat we geen trainingen ‘fondsenwerving’ meer hoeven te geven. Dat organisaties gewoon hun verhaal kunnen vertellen en wat ze willen en dat dat genoeg is.’ 

Begin 

Ze ziet het programma Klaar voor de Toekomst als een begin van een nieuwe beweging. ‘Ik wil heel graag dat wij als sociale organisaties zoeken naar volwassenheid en ook echt samen zoeken hoe we vanuit meer gelijkwaardigheid met de fondsen die samenwerking kunnen aangaan.’  

‘Ik heb het gevoel dat we als deelnemers van Klaar voor de Toekomst elkaar beginnen te vinden; daar ben ik trots op, dat dat lukt. Dit is nog maar het begin. We kunnen samen gaan staan voor de schoonheid van ons werk en ervoor zorgen dat daar ruimte voor komt.’  

Over Netwerk DAK

Netwerk DAK is het netwerk van 150 inloophuizen, buurt- en straatpastoraten verspreid over heel Nederland. We verbinden, versterken en vertegenwoordigen. Als netwerk willen we de waardigheid van ieder mens vooropstellen en komen daarbij op waar dat in het geding komt.